Capital C (De Diamantbeurs)

De Diamantbeurs is een historisch pand aan het Weesperplein in Amsterdam. Het gebouw uit 1911 is een symbool voor de hoogtijdagen van de bloeiende diamanthandel in Amsterdam. In 2019 is het gebouw in ere hersteld met een in het oog springende gridshell glazen dakopbouw, ontworpen door ZJA Zwarts & Jansma Architecten. Octatube heeft de spectaculaire dakopbouw technisch uitgewerkt en gebouwd.

Hoogwaardig design
Het ontwerp van het dak is hoogwaardig en innovatief. De grote koepel van ongeveer 45x21x10 meter (lxbxh) heeft een vrije vorm en is niet definieerbaar door een bepaalde geometrische basisvorm, zoals een bol of kubus. De vorm van de gridshell is bepaald met behulp van een parametrisch computer model. Met door ZJA ontwikkelde software zijn de randvoorwaarden voor het ontwerp gesteld waarna het model de ideale vorm zoekt. In het geval van Capital C is dit een geometrisch onbepaalde (vrije) vorm met plat of minimaal gebogen vierhoekig glas. Hiermee benadert het ontwerp de gefacetteerde uitstraling van een diamant als referentie naar de oorspronkelijke functie van het gebouw. Naast de esthetiek vergroot de optimalisatie van het glas ook de maakbaarheid en kostenefficiëntie van het ontwerp. Tijdens dit proces is Octatube, als gespecialiseerde Design & Build partner, benaderd en uitgedaagd om dit innovatieve en complexe werk bouwtechnisch en constructief uit te werken en te realiseren.

Parametrisch ontworpen
Door de vrije vorm van het ontwerp zijn alle onderdelen (stalen balken, glaspanelen, etc.) verschillend en komen deze telkens geometrisch op een andere manier bij elkaar. Als er ook maar iets in het ontwerp werd aangepast, veranderden alle onderdelen. Alles staat immers met elkaar in verbinding. Zo ontstond het idee om een parametrische tool te ontwikkelen waarmee we het ontwerp konden automatiseren en die de complexe basisgeometrie omzet naar een gedetailleerd productiemodel. Hier lees je meer over hoe parametrisch ontwerpen is toegepast in dit project. Het ontwerp is vervolgens parametrisch tot in het laatste detail uitgewerkt. Vanuit de modellen zijn de producties aangestuurd. Door het project parametrisch te ontwerpen bleek de opbouw niet alleen technisch haalbaar maar ook kostenefficiënter te zijn.

File-to-factory

Octatube heeft ook een file-to-factory werkwijze uitgedacht en doorgevoerd. Wanneer er bijvoorbeeld een bepaald samengesteld element gemaakt moest worden dan lagen de benodigde buislaser gesneden stalen onderdelen klaar op één pallet. Vervolgens konden de onderdelen worden gemonteerd op een verstelbare mal met pootjes, ook wel ‘spijkerbed’ genoemd.

Daniel van Kersbergen, engineer bij Octatube: “De geometrie van het model is enorm ingewikkeld, want alles is scheef. Alle complexiteit komt automatisch uit de computer rollen dankzij de softwar die we ontwikkeld hebben. De hoogte, de positie van het onderdeel en de graden. Het spijkerbed zorgt er vervolgens voor dat het complexe model in één keer kan worden geassembleerd en gemonteerd.”

Complex laswerk
Het laswerk is vanwege de complexiteit van het model complex. Met behulp van het spijkerbed kunnen de lassers controle houden op de toleranties.

Vincente Monteiro Chantre, voorman bij Octatube: “De grootste uitdaging is de constructie op de juiste maatvoering krijgen. Gelaste onderdelen krijgen te maken met werking: je moet goed kunnen inschatten wat het materiaal gaat doen. Onze lasrichting en laspositie bepalen we voordat we gaan lassen. Uiteraard moet je wel nameten als het in elkaar zit. Dat de praktijk en het theoretische gedeelte in een vroeg stadium bij elkaar komen is een enorm voordeel.”

Geslaagde proefpassing van de Diamantbeurs bij Octatube in Delft.

Building Integrated Photo Voltaics (BIPV)

Bij een BIPV systeem worden de standaard PV-panelen in het gebouw geïntegreerd. BIPV heeft altijd een twee-in-één functie die de opwekking van zonne-energie combineert met dakbedekking, gevels of glas. Voor de Diamantbeurs is het BIPV systeem verwerkt in de glaspanelen van het dak zodat er ook schaduw ontstaat onder het dak. Elk glaspaneel heeft een uniek nummer en unieke plek op de koepel. Voor de aanlevering spreek je daarom af in welke volgorde en hoe de panelen gegroepeerd moeten worden op de glasbokken. Voor de grote en brede onderdelen moesten ontheffingen worden aangevraagd. Alleen tussen 6:00 en 7:30 uur, mocht er worden gelost.

Corine Dikkers, projectmanager bij Octatube: “Op het moment dat alle onderdelen op de bouw bij elkaar komen en als een soort puzzelstuk in elkaar vallen. Dan ben je wel écht trots dat Octatube deze mooie projecten mag maken. Er komt zoveel voorbereiding kijken in alle verschillende fases en er werken bovendien veel mensen aan mee. Als het dan op de bouw bij elkaar komt en het lukt om in acht dagen de volledige staalconstructie te realiseren, dan denk je wel wow, het staat er!”

De ­dakopbouw heeft een schijnwerper functie. De transparante welvingen van de nieuwe opbouw kun je vanuit de verte zien. De glazen dakopbouw verwijst naar de geschiedenis van het gebouw als centrum van de internationale diamanthandel. Als een geslepen diamant schittert deze in het licht en laat de Diamantbeurs weer stralen.

(Foto's: J.W. Kaldenbach & Octatube)