Friesland Bank

Leeuwarden, de hoofdstad van Friesland, kent een stadsgezicht met een gemiddelde hoogte van 3 tot 4 verdiepingen, met een zakencentrum van ongeveer 10 verdiepingen hoog en een enkel alleenstaand kantoorgebouw van 100 meter hoog. Bovenop een bestaand gebouwencomplex van het hoofdkantoor van de Friesland Bank - drie bestaande en één nieuw kantoorgebouw die in verschillende eeuwen gebouwd zijn - wordt een atrium overdekt met een nieuwe glazen koepel. De koepel is duidelijk zichtbaar in de skyline van Leeuwarden. Het koepelgewelf bestaat uit een enkellaags ruimtevakwerk in een geometrisch netwerk, bevestigd tussen drie driehoekige deltaliggers.

De horizontale diameter van de koepel is 28 meter. De hoofddraagconstructie met de drie spanten kruizen elkaar in de top van de koepel. Vanaf deze drie deltaspanten zijn 3 ruimtelijke spanten opgehangen en gestabiliseerd. In de verticale doorsnede is de hoogte van het koepelvormige ruimtevakwerk ruim 14 meter. Een van de drie spanten is naar beneden toe 12 meter verlengd als een opgehangen gordijn. Bovendien ondersteunt de onderkant van deze opgehangen gevel het eigen gewicht en de veranderlijke belasting van het naastgelegen platte glazen dak van ongeveer 28 x 28m². Hierdoor kon de architect een atrium realiseren zonder kolommen in het interieur, iets wat duidelijk te zien is in de foto’s die genomen zijn vanaf het atrium naar boven.

Het extra eigen gewicht van het vlakke glazen dak bleek maatgevend te zijn, niet de windbelasting, ondanks de 26 meter hoogte van de koepel. De deltaliggers zijn nodig, omdat de bestaande gebouwen de koepelconstructie niet konden ondersteunen. Zodoende worden alle krachten via het staalskelet en 20 meter hoge betonnen ‘benen’ naar de fundering. Alle drie deze benen worden zijwaarts gestabiliseerd aan de onderkant van de koepel door de aangrenzende gebouwen. Driehoekige deltaliggers van gewalste buisprofielen zijn boven op de geprefabriceerde betonnen benen geplaatst. Ze zijn naar de top toe met elkaar verbonden. Het enkellaagse ruimtevakwerk is verbonden met de centrale assen van de deltaspanten, zodat ze een eenheid lijken te vormen met het ruimtevakwerk. In werkelijkheid is de koepel opgehangen tussen de vakwerken.

Het gebouwcomplex dat gerealiseerd is in het centrum van Leeuwarden domineert het stadsgezicht zoals de koepel van de Sint Pieter dat doet in Rome, en de koepel van de Reichstag in Berlijn: vrijmoedig uitsteken boven het silhouet van de stad.