Kunstmuseum Den Haag

De binnentuin van het Kunstmuseum Den Haag, voorheen Gemeentemuseum, is getransformeerd tot een ruimte van 700 vierkante meter met een volledig glazen dak. Hiermee is een binnenplein gecreëerd dat veel nieuwe mogelijkheden biedt die passen bij een museum in de 21ste eeuw. Op 24 en 25 maart is de ruimte voor het eerste gebruikt voor de persconferenties van de Nuclear Security Summit, waar Barack Obama en Mark Rutte de wereldpers hebben toegesproken. In opdracht van het Kunstmuseum is Octatube verantwoordelijk geweest voor de uitwerking en realisatie van het glazen dak en de vernieuwde binnenruimte, binnen de korte tijd en het budget. Samen met architect Job Roos hebben het bestaande gebouw en het gedachtegoed van Berlage altijd centraal gestaan. Tegelijkertijd zijn er ultramoderne technieken toegepast op het gebied van volledige glasconstructies met glazen vinnen.

Aan het monumentale gebouw van H.P. Berlage (1859-1934) ligt een geometrisch ontwerpsysteem ten grondslag dat gebaseerd is op de bakstenen koppenmaat van 110 millimeter. Deze maatsystematiek en het gedachtegoed van Berlage vormen een belangrijk uitgangspunt in het architectonische ontwerp van Braaksma & Roos Architecten voor de overdekte binnentuin. Het abstracte glazen dak boven de staalconstructie van kolommen en balken is een verwijzing naar de gelaagdheid in het ontwerp van Berlage.
De geheel omsloten binnentuin werd door Berlage altijd gezien als een ontmoetingsplaats voor de bezoekers van het museum in de zomer. Deze functie is met de realisatie van het glazen dak - door alle seizoenen heen - in ere hersteld. Daarnaast is de routing van het museum verbeterd en verder biedt de overdekte binnentuin de mogelijkheid voor een publieksontvangst met allure. Er is ook gelegenheid voor een zijprogramma met speciale tentoonstellingen en bijvoorbeeld modeshows. De binnenplaats met een oppervlakte van 700 vierkante meter biedt ruimte aan grote groepen tot 700 personen, wat ook van grote waarde is voor de stad Den Haag.

Vanwege het uitdagende volledig glazen dak is Octatube als specialist in dragende glasconstructies al in een vroeg stadium in het bouwteam betrokken bij haalbaarheidstudies en de ontwerpvarianten. De constructie van het glazen dak bestaat uit meer dan 200 extra witte glazen vinnen, waarvan de helft hangt aan transparante glazen hoofdvinnen van meer dan 10 meter lang. Een dergelijke glazen dakconstructie is op deze schaal uniek in Nederland.
De glasvinnen zijn afgedekt door geïsoleerde glaspanelen. Er is bewust gekozen om alle glascomponenten in low iron glas te maken, waardoor ze extra transparant zijn en in de binnenruimte geen verkleuring van objecten veroorzaken.
Het dak wordt gedragen door 8 stalen kolommen, maar de belastingen (zoals van sneeuw) worden voor een deel ook afgedragen op het monumentale museumgebouw.
Behalve de vooruitstrevende glasdetaillering verschafte de overkapping en renovatie van de binnentuin ook uitdagingen met betrekking tot hemelwaterafvoer, het binnenklimaat, koeling, elektra voorzieningen, akoestiek en brandveiligheid. De interdisciplinaire aanpak van het bouwteam heeft geleid tot integrale oplossingen van deze thema’s, die Octatube als hoofdaannemer heeft gecoördineerd.

Het ontwerp en de bouw van het project zijn nauw afgestemd met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Monumentenzorg (het museum gebouw staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst), de Welstand, en de gemeente Den Haag. Met de integratie van verschillende specialismen is de bouwtijd zo kort mogelijk gehouden en de overlast voor het museum beperkt gebleven.
Hoewel de wereldtop niet de aanleiding was voor het ontwerpen en bouwen van het glazen dak, heeft de harde deadline wel als een katalysator gewerkt. Het Kunstmuseum Den Haag, voorheen Gemeentemuseum, heeft in korte tijd een multifunctionele binnenruimte gekregen en Den Haag heeft er een bijzonder stadsplein bij.

Foto’s: Arjen Veldt
Foto's: Kunstmuseum Den Haag